مقدمه
به نظر می‌رسد که نماز این عالی‌ترین جلوه نیاز، ارتباطی گسترده با ابعاد مختلف زندگی انسان داشته باشد. از میان تمام فرایضی که از لحاظ دینی بر مسلمانان واجب است نماز بیشترین ارتباط را با انسان دارد. هر روز پنج بار نماز این کتاب هستی را ورق می‌زنیم و این چنین است که نماز کلاس درسی میشود که آموختنی‌هایش تمامی ندارد.
امروزه روانشناسی را به عنوان علم رفتارشناسی معرفی می‌کنند و در اینجا ما به بررسی تأثیراتی می‌پردازیم که نماز به عنوان یک رفتار بر ابعاد مختلف روح و روان انسان می‌گذارد.
تحقیق در مورد نماز
اقامه نماز علاوه بر تاثیراتی که بر روح و جان انسان دارد بر سلامتی انسان نیز تاثیر دارد که البته
تاکنون در این حد کشف شده و قطعا تاثیرات نماز بیش از این حرفهاست.نتایج تازه‌ترین تحقیقات علمی
نشان می‌دهد، خواندن نماز صبح، بهترین شیوه برای پیشگیری از بیماریهای قلبی ـ عروقی است. بر
اساس تحقیقات انجام شده از سوی مؤسسه قلب و عروق اردن، خواب طولانی مدت در طول شبانه‌روز،
مهم‌ترین عامل ابتلا به بیماریهای قلبی است. این تحقیقات نشان می‌دهد اگر فردی به مدت طولانی بخوابد،
ضربان قلب او به پنجاه بار در دقیقه کاهش می‌یابد که این امر، منجر به کندی گردش خون در سرخرگ‌ها
و سرانجام، انسداد رگ‌ها شده و حملات قلبی عروقی را به دنبال خواهد داشت.ین تحقیق همچنین بر
ضرورت حداقل پانزده دقیقه تحرک بدنی پس از چند ساعت خواب تأکید می‌کند. در نتایج این تحقیق با بیان
این که ادای نماز صبح برای این امر کافی است، به سلامت قلبی مسلمانانی که صبح زود بیدار شده و
برای انجام فریضه نماز به مسجد می‌روند، اشاره شده و آمده است: اگر این عمل در مسجد و یابه صورت
گروهی انجام شود، نتیجه بهتری خواهد داشت.
نماز و اسرار تربیتی آن
• نماز موجب یاد خداست:
یاد خدا بهترین وسیله برای خویشتن داری و کنترل غرایز سرکش و جلوگیری از روح طغیان است. «نمازگزار» همواره به یاد خدا میباشد، خدایی که از تمام کارهای کوچک و بزرگ ما آگاه است، خدایی که از آنچه در زوایای روان ما وجود دارد و یا از اندیشه ما می‌گذارد، مطلع و باخبر است و کمترین اثر یاد خدا این است که به خودکامگی انسان و هوسهای وی اعتدال می‌بخشد، چنان که غفلت از یاد خدا و بی خبری از پاداشها و کیفرهای او، موجب تیرگی عقل و خرد و کم فروغی آن میشود.
انسان غافل از خدا در عاقبت اعمال و کردار خود نمیاندیشد و برای ارضای تمایلات و غرایز سرکش خود حد و مرزی را نمیشناسد و این نماز است که او را در شبانه روز پنج بار به یاد خدا میاندازد و تیرگی غفلت را از روح و روانش پاک می‌سازد.
به راستی، انسان که پایه حکومت غرایز در کانون وجود او مستحکم است، بهترین راه برای کنترل غرایز و خواستهای مرزنشناس او همان یاد خدا، یاد کیفرهای خطاکاران و حسابهای دقیق و اشتباهناپذیر آن میباشد. از این نظر قرآن یکی از اسرار نماز را یاد خدا معرفی می‌کند: «اقم الصلوة لذکری؛ نماز را برای یاد من بپادار!» (۱)
• دوری از گناه:
نمازگزار ناچار است که برای صحت و قبولی نماز خود از بسیاری از گناهان اجتناب ورزد؛ مثلا، یکی از شرایط نماز مشروع بودن و مباح بودن تمام وسایلی است که درآن به کار میرود، مانند آب وضو و غسل، جامهای که با آن نماز میگزارد و مکان نمازگزار، این موضوع سبب میشود که گرد حرام نرود و در کار و کسب خود از هر نوع حرام اجتناب نماید؛ زیرا بسیار مشکل است که یک فرد تنها در امور مربوط به نماز به حلال بودن آنها مقید شود و در موارد دیگر بی پروا باشد.
گویا آیه زیر به همین نکته اشاره می‌کند و میفرماید: «ان الصلوة تنهی عن الفحشأ و المنکر؛ که نماز (انسان را) از زشتیها و گناه باز می‌دارد.» (۲)
بالاخص اگر نمازگزار متوجه باشد که شرط قبولی نماز در پیشگاه خداوند این است که نمازگزار زکات و حقوق مستمندان را بپردازد؛ غیبت نکند؛ از تکبر و حسد بپرهیزد؛ از مشروبات الکلی اجتناب نماید و با حضور قلب و توجه و نیت پاک به درگاه خدا رو آورد و به این ترتیب نمازگزار حقیقی ناگزیر است تمام این امور را رعایت کند. روی همین جهات، پیامبر گرامی ما(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) میفرماید: نماز چون نهر آب صافی است که انسان خود را در آن شست و شو دهد، هرگز بدن او آلوده و کثیف نمیشود. همچنین کسی که در شبانه روز پنج مرتبه نماز بخواندو قلب خود را در این چشمه صاف معنوی شست و شو دهد، هرگز آلودگی گناه بر دل و جان او نمینشیند.
آثار فردی و تربیتی نماز به آنچه که گفته شد منحصر نیست؛ ولی این نمونه می‌تواند نشانه کوچکی از اسرار بزرگ این عبادت بزرگ اسلامی باشد.
• نظافت و بهداشت:
از آنجا که نمازگزار در برخی از مواقع همه بدن را باید به عنوان «غسل» بشوید و معمولا در شبانه روز چند بار وضو بگیرد و پیش از غسل و وضو تمام بدن خود را از هر نوع کثافت و آلودگی پاک سازد؛ ناچار یک فرد تمیز و نظیف خواهد بود. از این نظر نماز به بهداشت و موضوع نظافت که یک امر حیاتی است کمک می‌کند.
• انضباط و وقت شناسی:
نمازهای اسلامی هر کدام برای خود وقت مخصوص و معینی دارد و فرد نمازگزار باید نمازهای خود را در آن اوقات بخواند، لذا این عبادت اسلامی به انضباط و وقتشناسی کمک مؤثری می‌کند.
بالاخص که نمازگزار باید برای ادای فریضه صبح پیش از طلوع آفتاب از خواب برخیزد، طبعا یک چنین فردی گذشته از این که از هوای پاک و نسیم صبحگاهان استفاده مینماید، به موقع فعالیتهای مثبت زندگی را آغاز می‌کند.
آثار فردی و تربیتی نماز به آنچه که گفته شد منحصر نیست؛ ولی این نمونه می‌تواند نشانه اسرار بزرگ این عبادت بزرگ اسلامی باشد.
نماز آرام بخش روح ادمی
نماز آرام بخش ترین معجون هستی است که روان آدمیان را مشحون از صلابت و رضا می کند. نماز گواراترین شربت آسمانی است که هیچ مائده ای با آن برابری نمی کند. نماز سبزینه ی نیاز است و آبرو که در آن ذره ای از خلش و خفت وجود ندارد. و در یک کلام نماز تابش آفتاب جمال خدا بر کویر هیات انسانی است.
از خداوند متعال برایتان آرزوی سعادت و کمال می نمایم و عاجزانه از درگاهش می خواهیم که ما را از نمازگزاران حقیقی قرار دهد.
برخی دیگر از فواید و آثار نماز:
* نماز معنادهنده و جهت دهنده به زندگی آدمی است.
* نماز راز و نیاز و صحبت کردن با معبود یگانه است.
* نماز پاسخ به حس پرستش آدمی و تشکر از خداوند است(پرستش کنید پروردگارتان که شما را آفرید).
* نماز آرامش دهنده به روح و روان آدمی است(الا بذکرالله تطمئن القلوب).
* نماز درمان کننده افسردگی ها،اضطرابها،نگرانی ها،نابهنجاریهای رفتاری و اخلاقی است.
* نماز جبران کننده ضعفها،ناتوانیها،نقصها و بی ارادگی های آدمی است.
* نماز درمان خودپرستی،خودستایی،خودبزرگ بینی،حسادت،تملق و دیگر امراض روحی و روانی است.
* نماز عامل رهایی انسان از بندهای شهوانی و دنیوی است(ان الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر).
* نماز عامل غفلت زدایی انسان است.
* نماز سدی در برابر گناهان و بزهکاریهای بشری است.
* نماز موجب پرواز روح به اوج آسمان معنویت است(یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربک)
* نماز عامل تقرب و نزدیکی به خداوند است و مانند کودکی که تا دست در دست پدر دارد احساس قدرت می کند.نماز هم وسیله اتصال به خداوند و گرفتن قدرت از خداوند در برابر قدرتمندان و زورگویان است.
* نماز سبب پرورش فضایل،نیکی ها و ارزش ها در انسان و اجتماع است.
* نماز عامل قبولی طاعات و عبادت های دیگر انسان است.
* نماز موجب تقویت روح انضباط،نظافت و وقت شناسی است.
* نماز سبب عاقبت به خیری و رستگاری انسان است.
* نماز به سبب انجام فرمان خداوند و برای یاد و رضای او است (اقم الصلوه لذکری)
* نماز غذای روح است و همانطور که بهترین غذا آن است که جذب بدن شود. بهترین عبادت هم نمازی است که جذب روح شود یعنی با نشاط و حضور قلب انجام گیرد و آثار آن در رفتار نمازگزار ظاهر شود.
* نماز وسیله دریافت امدادها و الطاف الهی است.
* نماز افتخاری است که نصیب انسان شده تا در شبانه روز ۵نوبت با خالق هستی سخن بگوید. وی را مخاطب خویش قرار دهد و کلام انسان را بشنود و بپذیرد.
* نماز بزرگترین عامل تربیت انسان است زیرا نمازگزار ناچار است که به خاطر صحت نماز و یا قبول شدن آن یکسری دستورهای دینی را مراعات کند که رعایت آنها خود زمینه ای قوی برای دوری از گناه و زشتی است.
برای خواندن نماز آدابی وجود دارد که اسلام بدین شرح بیان کرده است :
الف- شرایط صحت نماز شامل : پاک بودن بدن و لباس، روبه قبله بودن، درست خواندن کلمات، مباح بودن مکان و لباس نمازگزار، استقلال نمازگزار و مراعات حقوق دیگران توسط نمازگزار
ب- شرایط قبولی نماز شامل: توجه و حضور قلب ، پذیرفتن رهبری امامان معصوم و ادای واجبات مالی چون خمس و زکوه
ج- شرایط کمال نماز شامل : انجام نماز در اول وقت، خواندن نماز در مسجد و به جماعت با لباس تمیز و عطرزده و مسواک زده و رعایت نظم و انضباط و امثال آن
نماز وسیله احضار روح و بهترین راه کنترل نفس سرکش و فراری نزد خداوند است تا بدان وسیله انسان روزی چند مرتبه خویش را غفلت زدایی کند و از غرق شدن در منجلاب مادیات و نفسانیات خود را نجات دهد.
نماز وسیله ای برای ولایت بر هستی است.
پس از آن که انسان به وسیله نماز به نور و شناخت و آگاهی رسید و با نمازهای عارفانه و عاشقانه و آگاهانه، نفس را کنترل و روح را در جهت رضای خدا قرار داد و بر نفس خود ولایت و سلطه پیدا کرد . بر هستی نیز سلطه می یابد، دعاهای او مستجاب می شود و کارهای خدایی می کند . معجزات انبیا و انسانهای الهی همان تصرف در هستی و تسلط بر طبیعت است که با اذن الهی انجام می دهند. خداوند در این زمینه می فرماید : « انسان از طریق نماز و کارهای مستحب و نافله گام به گام به من نزدیک می شود تا آن که محبوب من شود و آن گاه که به این مقام رسید من چشم و گوش و زبان و دست او می شوم و تمام حرکات او خدایی و جهت دار می شود و به جایی می رسد که مانند حضرت ابراهیم (ع) بگوید: نماز و عبادتم و مرگ و حیاتم همه و همه برای پروردگار جهانیان است (سوره انعام /۱۶۲) در این حال هرگاه دعا کند مستجاب می کنم و اگر سئوالی کند قبول می نمایم.
نماز عمود دین، پرچم اسلام و یادگار ادیان و انبیا و محور قبول همه اعمال است.
نماز برنامه هر صبح و شام است یعنی آغاز و انجام هر روز با یاد خدا و برای خداست.
نماز ایدئولوژی عملی مسلمان است که در آن عقاید و افکار و خواسته ها و الگوهای خود را بیان می کند. فروپاشی شخصیت افراد و اعضای جامعه است که اگر مصالح ساختمان سست باشد ساختمان فرو می ریزد.
اذن نماز، شیپور توحید است که سپاه متفرق اسلام را در یک صف و زیر یک پرچم فرا می خواند و آنان را پشت سر امامی عادل قرار می دهد.
اذکار نماز در پنج نوبت شبانه روز امر به معروف و نهی از منکر است (حی علی الصلوه – حی الفلاح- حی علی خیرالعمل و …)
نماز حرکاتی است برخاسته از آگاهی و شناخت. شناخت خداوندی که به فرمان او و بر او و انس با او قیام می کنیم و لذا قرآن ما را از نماز در حال مستی و کسالت نهی کرده است (نساء / ۴۳ و ۱۴۲) تا انسان آنچه رادر نماز می گوید با توجه و آگاهی باشد.
نماز خروج از خود و پرواز به سوی خداست.
نماز پرچم اسلام است و همانطور که پرچم مورد احترام است و اهانت به ان اهانت به یک ملت و کشور است.اهانت و بی توجهی به نماز نیز بی توجهی به کل دین است لذا نماز نشانه وعلامت مسلمانی است.
نمار در هر نوبت از شبانه روز تجدید عهد و پیمان با خدا و نو و تازه نگه داشتن حیات معنوی است.
نماز وسیله ای است برای تشکر از خداوند، رشدیافتگی، ذکریادخدا و از همه مهمتر وسیله قرب به خداوند است که این بالاترین مرحله نماز است.
نماز خلال مشکلات است : (سوره بقره / ۴۵) هرگاه حاجت یا مشکلی داشتید با خواندن نمازهای مخصوص حل مشکل خود را ازخدا بخواهید.
نتیجه این که به طور کلی آثار و فواید نماز از سه ناحیه به ما می رسد:
۱- فایده ای که از خود نماز به طور مستقیم عاید ما می شود. یعنی خداوند برای خواسته ها و مطلوب های برتر از ماده ما وسیله ای قرار داده است تا به واسطه آن به کمال مطلوب و خواسته های معنوی خود برسیم و یا به واسطه آن خویشتن سازی کنیم.
۲- ثمره ای که غیرمستقیم از نماز عاید ما می شود. یعنی به واسطه اطاعت امر خدا نماز خوانده ایم . لذا خداوند در مقابل آن مشکلات ما را حل خواهد کرد.
۳- ثمره ای که با نماز و تقوا پیشه کردن زمینه برای رشد فعالیت ها و موفقیت ها فراهم می شود به گونه ای که آرامش روان، اعتماد به نفس و اراده ای قوی حاصل میشود لذا ذهن آمادگی برای فعالیت و تلاش در خواندن ومطالعه و کسب علم پیدا می کند و نه تنها در تحصیل موفق می شود بلکه جسم هم انگیزه ای برای ارایه کار بهتر و مطلوب تر پیدا می کند و لذا از طریق تلاش بیشتر انسان، یک فرد موفق در همه امور دنیوی می شود.
حضرت ابراهیم (ع) می فرماید: نماز و عبادتم و مرگ و حیاتم همه و همه برای پروردگار جهانیان است (سوره انعام /۱۶۲) در این حال هرگاه دعا کند مستجاب می کنم و اگر سئوالی کند قبول می نمایم.
* نماز عمود دین، پرچم اسلام و یادگار ادیان و انبیا و محور قبول همه اعمال است.
* نماز برنامه هر صبح و شام است یعنی آغاز و انجام هر روز با یاد خدا و برای خداست.
* نماز ایدئولوژی عملی مسلمان است که در آن عقاید و افکار و خواسته ها و الگوهای خود را بیان می کند. فروپاشی شخصیت افراد و اعضای جامعه است که اگر مصالح ساختمانی سست باشد ساختمان فرو می ریزد.
* اذن نماز، شیپور توحید است که سپاه متفرق اسلام را در یک صف وزیر یک پرچم فرا می خواند و آنان را پشت سر امامی عادل قرار می دهد.
* اذکار نماز درپنج نوبت شبانه روز امر به معروف و نهی از منکر است (حی علی الصلوه- حی الفلاح – حی علی خیرالعمل و …)
* نماز حرکاتی است برخاسته از آگاهی و شناخت . شناخت خداوندی که به فرمان او و بر او و انس با او قیام می کنیم و لذا قرآن ما را از نماز در حال مستی و کسالت نهی کرده است (نساء /۴۳ و ۱۴۲) تا انسان انچه را در نماز میگوید با توجه و آگاهی باشد.
* نماز خروج از خود و پرواز به سوی خداست.
* نماز پرچم اسلام است و همانطور که پرچم مورد احترام است و اهانت به آن اهانت به یک ملت و کشور است. اهانت و بی توجهی به نماز نیز بی توجهی به کل دین است لذا نماز نشانه و علامت مسلمانی است.
تاثیر نماز بر زندگی
از دیدگاه روانشناسان یکی از عوامل رشد و شکفتگی شخصیت نشانه‌های رمزی است. از خوشبختی آدمی یکی این است که می‌تواند نشانه‌های رمزی بکار برد.
آدمی هر چه بیشتر ترقی کند و به کمال نزدیک‌تر شود بیشتر نشانه‌های رمزی بکار می‌برد و برعکس هر چه بیشتر در حال تنزل باشد، نشانه‌های رمزی کمتر مورد استفاده‌اش واقع می‌شوند.
یکی از فواید نشانه‌های رمزی این است که جای انگیزه‌های غریزی و تمایلاتی را که ابزار آنها مقتضی یا مناسب و یا مقدور نیست می‌گیرند و به تسکین یا تخفیف تنیدگی و ناراحتی که ناشی از عدم ارضای آنهاست می‌پردازند.
«ان الصلوه تنهی عن الفحشا و المنکر». همانا نماز انسان را از بدی و زشتی باز می‌دارد و از همین جا درمی‌یابیم که شاید نماز نشانه‌ای رمزی است که باعث رشد شخصیت ما میشود و آن را اعتلا می‌بخشد.
روانشناسان معتقدند «نشانه‌های رمزی مناسب نیروی زندگی را به خدمت خود در می‌آورند و از تنیدگی‌ها و ناراحتی‌ها می‌کاهند و آدمی را قادر می‌سازند به اینکه خود را به درجات عالی برساند» و بدین سان نماز سکوی اعتلا و معراج انسان میشود. نماز می‌تواند به مثابه یک پالاینده عمل کند. زمانی که انسان با انجام مقدمات نماز، رو به درگاه خالق بی‌نیاز می‌کند و با یکی و فقط یکی که او را قادر مطلق می‌پندارد به گفتگو می‌پردازد در واقع به یکی از نیازهای مهم روانشناختی خود پاسخ داده است
یکی از نیازهای انسان نیاز به بزرگداشت است، یعنی نیاز به برتر از خود را ستایش کردن و به تأیید او پرداختن و پیروی کردن از او. با نماز خواندن این آیین مقدس و همیشگی برای تکریم پروردگار بی‌همتا چنین نیازی ارضاء میشود.
یکی دیگر از نیازهای روانشناختی انسان، نیاز به پشتیبانی است. خود را به کسی که هنگام احتیاج، کمک و یاری می‌کند نزدیک نگه داشتن و همیشه به حمایت کسی پشت‌گرمی داشتن. ما با نماز که هر روز به صورت منظم انجام میشود رابطه خود را با کسی حفظ می‌کنیم که در تمام سختی‌ها و شداید امید به یاری او داریم.
مسأله دیگری که در اینجا مطرح است نظم‌بخشی نماز به فکر است. در بین بسیاری از اقشار جامعه رایج است که وقتی چیزی را گم می‌کنند به نماز می‌ایستند تا آن را بیابند. در واقع این تمرکز حواس از طریق ایستادن به سوی قبله یکتا خالق و رکوع و سجود در برابر یگانگی او حاصل میشود.
به اعتقاد یکی از روانشناسان محبت یا عشق پنج نوع است و یکی از انواع آن عبارت است از عشق به حق یا به پروردگار عالم که دارای عالی‌ترین ارزش و دوست اشتنی‌ترین چیزهاست و بطور کامل مستلزم مراقبت، مسؤولیت، احترام و بخصوص معرفت است. این عشق برای زندگی ضروری است، زیرا آدمی باید کمال را در نظر بگیرد و آرزوی وصول به آن را در سر بپروراند تا به پیشرفت و حل مشکلات خود نایل آید و نماز کشش عاشقان حق و محبوب خاشعان و مِهر معبود است یکی از روش‌هایی که برای کاهش استرس توسط روانشناسان پیشنهاد میشود استفاده از شستشوی با آب است. وضو مقدمه نماز است و هر بار که ما برای نماز می‌ایستیم و خود را با وضو پاک و مطهر می‌سازیم در واقع به تطهیر روح خود می‌پردازیم و مرهمی بر روان خسته خود می‌گذاریم
در واقع اگر بخواهیم برای نماز روح و جسم قایل شویم و حرکات فیزیکی را جسم نماز و حالات روحانی آن را روح نماز نام گذاریم به فواید و آثار نماز بیشتر پی می‌بریم. یکی از روش‌های مقابله با تنش که علاوه بر روانشناسی، علوم دیگر نیز آن را تأیید می‌کنند انجام حرکات منظم یا ورزش است. در همین راستا نماز و بعد جسمی آن (حرکاتی که بطور منظم پنج بار در شبانه روز تکرار میشود) جسم را چنان صیقل می‌دهد که آیینه روح میشود.
یکی از فلاسفه میگوید: نماز به آدمی نیرویی برای تحمل غم‌ها و مصائب و در نتیجه بهداشت روانی می‌بخشد و انسان را امیدوار می‌سازد و قدرت ایستادگی و مقاومت در برابر حوادث بزرگ را به او می‌دهد.انسان در نماز با تمام اعضای بدن و حواس خود متوجه خدا میشود و از همه اشتغالات و مشکلات دنیوی روی برمی‌گرداند و به هیچ چیز جز خدا و آیات قرآن که در نماز بر زبان می‌آورد فکر نمی‌کند همین روی‌گردانی کامل از مشکلات زندگی و نیندیشیدن به آنها، در اثنای نماز، باعث ایجاد آرامش روان و آسودگی عقل در انسان میشود.
این حالت آرام‌سازی و آرامش روانی ناشی از نماز، از نظر روانی تأثیر بسزایی در کاهش شدت تشنجات عصبی ناشی از فشار زندگی روزانه و پایین آوردن حالت اضطرابی که برخی از مردم دچار هستند، دارد و در حدیث آمده است که: هرگاه امری بر رسول خدا سخت می‌آمد به نماز می‌ایستاد.
اصولاً رابطه معنوی میان انسان و خداوند در اثنای نماز، به او آنچنان نیروی معنوی می‌بخشد که مایه تجدید امید، تقویت اراده و آزاد شدن توانایی‌های عظیم وی میشود، توانایی‌ها و نیروهای عظیمی در وجود انسان نهفته است که معمولاً بخش کوچکی از آنها را به کار می‌گیرد. رابطه معنوی انسان با پروردگار در طول نماز و دریافت نوعی فیض الهی، یا بارقه روحانیت از خداوند متعال، باعث رها شدن نیروهای معنوی مستمر در انسان میشود و عزمش را جزم، اراده‌اش را قوی و همتش را بلند می‌گرداند. برای پذیرش علم و معرفت آماده‌تر و برای انجام کارهای بزرگ در نتیجه داناتر می شود.
تاثیر نماز بر احساس امنیت روانی
پس کدامیک از دو دسته مردم سزاوار به امنیت اند ( بگویید ) اگر می دانید ! ( بگو ) : کسانی که ایمان آورده اند و ایمان خود را به ستم نیامیخته اند .
( سوره مبارکه انعام ـ آیه شریفه ۸۲)
هر چند که در پزشکی و زیست شناسی امروزی واژه استرس به معنی هایی متفاوتی به کار می رود ، اما بر اساس تعریف “ هانس سلیه ” ( روانشناس مشهور ) استرس در پزشکی و روانپزشکی معمولا اشاره به موقعیت های روانی و اجتماعی متنوعی دارد که قادر به ایجاد بیماریهای جسمی و روانی و سایر اختلالات رفتاری است .
مطالعات “ هاروی برنر ” ( محقق برجسته استرس ) نشان می دهد که آمار مرگ و میر ، بیماریهای جسمی ، خودکشی و دیگرکشی ، پذیرش به بیمارستانهای روانی و زندانها و.. در میان افرادی که در معرض استرس های گوناگون بوده اند ،، به مراتب بیشتر از افراد عادی است .
از آنجا که زندگی انسانها در عصر حاضر ، با استرس های بسیار متعدد و گوناگونی همراه شده است و با توجه به این که لازمه زیستن و تداوم زندگی سازش پذیری و مقاومت در برابر استرس هاست ، لزوم برخورداری انسان از وسایلی که درجه مقاومت او را در مقابل استرس ها افزایش بخشند و احساس آرامش و امنیت روانی را در وجود او حکمفرما سازند ، بوضوح احساس می شود .
چنانچه با دقت کافی و استناد به شواهد آماری به مکانهایی که استرس های متعدد زندگی کار افراد را بدانجا می کشاند ( مکانهایی مثل مطب پزشکان ، بیمارستانهای جسمی و روانی ، قبرستان جوانمرگ ها !؟! ، زندانها و .. ) سری بزنیم متوجه می شویم که تعداد مذهبی ها ، در مقایسه با غیر مذهبی های حاضر در این قبیل جاها بسیار متفاوت است .
بعنوان مثال در کشور خودمان ۹۰% محکومان زندانها را افراد بی نماز تشکیل می دهند . یا مثلا آمار بیماران بستری در بیمارستانها که با نماز بیگانه اند به طرز باورنکردنی بیش از اشخاص مقید به نماز است .
این موضوع نه فقط در کشورهای مسلمان ، بلکه در سرتاسر جهان عمومیت دارد . بعنوان مثال : بررسی جوامع “ هوتری” در آمریکای شمالی حاکی از آن بود که بروز اختلال روانی در آنها کمتر از سایر افراد جامعه است . جوامع هوتری نسبتا پایدار و منزوی هستند و در شرایط آرام کشاورزی و با عقاید دینی استوار زندگی می کنند .
بدین ترتیب می توان با فیلسوف بزرگ قرن اخیر “ لیمان ” هم عقیده بود ، آنجا که گفته است : “ دین و مذهب در زندگی به انسان اطمینان و تکیه گاه روحی می بخشد .” با این اوصاف “ نماز ” بعنوان برجسته ترین چهره ایمان ، نقش بزرگی در ایجاد امنیت روانی و توانایی مقابله با استرس ها در انسان ایفا می کند و اگر به یاد آوریم که بیش از ۶۰% مراجعه کنندگان به بیمارستانهای عمومی ، در واقع از یک مشکل روانی رنج می برند و بیماریهای ( روان تنی ) در طب نوین روز به روز جایگاه مهمتری پیدا می کند ، می توانیم از دریچه تازه ای از نقش نماز در بیماریهای جسمی سخن بگوییم .
منابع:
بیتوته
برترین عبادت
گیم۳۲۰
وبلاگ۶۰۹۰۰۳۳۹۰۱
وبلاگ مهدی رضاییان
خانم خونه
